6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Neleri Değiştiriyor ?

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununun yerini alarak bu iki kanunu tek çatı altına topladı ve 7 Kasım 2012 tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

6356 SAYILI SENDİKALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KANUNUN DA NELER VAR?

1)_Sendika kuruluşunda Türkiye de çalışma izni olan yabancılar da Türkçe okur yazar olma şartı aranmadan sendika kurabilecekler,sendika kurabilmek için fiilen işçi olmak yeterli olup ayrıca o iş kolunda çalışma koşulu aranmayacaktır.Sendika kuruluşlarında yasaya aykırılık var ise Valilik doğrudan dava açmak yerine otuz gün içerisinde eksikliklerin giderilmesini isteyebilecektir.

2)_ Noter hizmetleri, aşı ve serum imal eden işyerleri, hastane dışındaki klinik, sanatoryum, prevantoryum, dispanser ve eczane gibi sağlıkla ilgili işyerleri, eğitim ve öğretim kurumları, çocuk bakım yerleri ile huzur evleri ile havacılık sektörü gibi bazı alanlarda grev ve lokavt yasakları kaldırılmış olmakla birlikte;cenaze işleri ve mezarlıklarda,şehir şebeke suyu,elektrik,doğalgaz,petrol üretimi dağıtım ve tasfiyesi ile ilgili işlerde,bankacılık hizmetlerinde,Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından doğrudan işletilen iş yerlerinde,kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaye ve şehir içi toplu taşıma hizmetlerinde grev ve lokavt yasağı korundu.

3)_Savaş nedeniyle genel ve kısmi seferberlik hallerinde grev ve lokavt ile ilgili geçici yasaklar kaldırılmış olup,savaş nedeniyle genel veya kısmi seferberlik uygulamaya konulsa bile bu süre içinde grev ve lokavt geçici olarak da olsa yasaklanamayacak.

4)_6356 sayılı kanunda 2821 sayılı Sendikalar kanunda öngörülen işkolunda örgütlenme modeli devam etmekte olup ‘’federasyon’’ tarzı örgütlenmeye yer verilmedi.

5)_İşçi sendikalarına üyelik yaşı 15 e düşürülmüş olmakla birlikte işveren sıfatı ile ilgili bir yaş öngörülmemiş olup bu grubun üyeliği genel hükümlere bırakılmıştır.

6)_Mevcut yasada 28 olan işkolu sayısı 20 ye düşürüldü.İşkolları sayısı’nın uluslar arası düzenlemeler göz önüne alındığında 20 ye düşürülmesi tüm çevrelerce yerinde bir düzenleme olarak görülmektedir.

7)_6356 sayılı kanunda yeniden yer alan düzenlemeye göre ilgililer,Bakanlık tarafından belirlenen iş koluna itiraz edebileceklerdir.Ancak yeni düzenlemeye göre işkoluna yapılacak itirazlarda işkolu değişirse,yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış olduğunda,işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olacak.

8)_Ekonomik ve Sosyal Konseye üye Konfederasyonlara bağlı İşçi Sendikaları için 3.5 yıl süre ile %1 daha sonra da 2 yıl süre ile %2 iş kolu barajı getirildi.Bağımsız sendikalar için ise iş kolu barajı %3 olarak belirlendi.

9)_İşçi Sendikalarının işyeri barajı için mevcut yasadaki %50+1 korunmakla birlikte işletme toplu iş sözleşmesinde bu oran %40 olarak kabul edilmiştir.İki sendikanın %40 ı geçmesi durumunda işletmelerde iki toplu iş sözleşmesi imzalanması yine yasak olup,en fazla üyesi olan sendika toplu iş sözleşmesi imzalayacaktır.

10)_’’İşçi veya işverenler aynı iş kolunda ve aynı zamanda birden çok sendikaya üye olamazlar’’ yasağı aynen korunurken aynı iş kolunda ve aynı zamanda farklı işverenler ait işyerlerinde çalışan işçiler birden çok sendikaya üye olabilirler düzenlemesi getirilmiştir.

11)_Sendika üyelik aidatları ile ilgili olarak danışma aidatı miktarı ile üyelik aidatı miktarı eşitleniyor ve üyelik aidat miktarını belirleme sendika tüzüğüne bırakılıyor.

12)_Yeni kanunun getirdiği en önemli yeniliklerden biri de e-devlet yolu ile sendika üyeliği ve üyelikten istifa. Sendikaya üyelik, bakanlıkça sağlanacak elektronik başvuru sistemine, e-devlet kapısı üzerinden üyelik başvurusunda bulunulması ve sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın kabulü ile e-devlet kapısı üzerinden kazanılacak. Üyelik başvurusu, sendika tarafından 30 gün içinde reddedilmediği takdirde, kabul edilmiş sayılacak. Haklı bir neden gösterilmeden üyelik başvurusu kabul edilmeyenler, bu kararın kendilerine tebliğinden itibaren 30 gün içinde yetkili mahkemede dava açabilecek. Mahkemenin kararı kesin olacak. Mahkemenin davacı lehine karar vermesi halinde üyelik, ret kararının alındığı tarihte kazanılmış sayılacak.(Bu değişiklik kanunun yayımlandığı tarihten tarihinden itibaren 1 yıl sonra yürürlüğe girecek)

13)_İşkoluna yapılan itirazlar, toplu iş sözleşmesi prosedürünü yıllarca yavaşlattığı göz önüne alınmış,İşkolu tespiti ve buna ilişkin açılan davalar ile yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında artık bekletici mesele yapılamayacağı açıkça hükme bağlanmıştır.

14)_Sendika temsilcileri ve yöneticilerinin güvenceleri daha açık ve net şekilde düzenlemiştir.Buna göre:

a)_Seçildiği için iş sözleşmesi askıya alınan yöneticiye,sözleşmenin türüne bakılmaksızın iş sözleşmesini işten ayrıldığı tarihte kıdem tazminatına hak kazanarak feshedebilme hakkı tanıyor.

b)_İş sözleşmesi askıya alınmış olan yöneticinin,kendi isteği ile çekilme dahil sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi,seçime girmemesi,yeniden seçilememesi nedenleri ile söz konusu görevi sona erdiğinde bir ay içinde işe başlatılmak üzere işverene başvurabiliyor.Bu durumda işveren,yöneticilikten ayrılmış işçiyi bir ay içinde işe başlatmakla yükümlü tutuluyor.İşe başlatmaz ise işveren sözleşmeyi feshetmiş sayılıyor.

c)_Amatör yönetim kurulu üyeleri de sendika işyeri temsilcileri gibi koruma altına alınıyor.

d)_Yeni yasa ile 30 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde işe iade davası açmadan sendikal tazminat davası açmakta mümkün hale getirilmiştir.

15)_6356 sayılı kanunun getirdiği en önemli değişiklerden biri de sendikaların gelir ve giderlerinin sendikanın yasal organı olan denetleme kurulu dışında yeminli mali müşavirler tarafından da denetlenecek olmasıdır.

16)_Grev sözcüleri için mevcut yasada bulunan barınak ve çadır yasağı da yeni kanunda kaldırılan hükümler arasında yer almaktadır.

17)_İşçi sendikasının ve şubesinin genel kurullarının kaç kişiden oluşacağı yada kaç üye veya delege ile toplanacağı hususu sendika tüzüklerine bırakılmıştır.Genel Kurulu oluşturan delege seçimlerine itiraz ise sonuçların ilanından itibaren iki iş günü içerisinde yapılacağı açıkça düzenlenmiştir.

18)_Kanun dışı grev yapılması halinde bu grev nedeni ile işverenin uğradığı zararlar,greve karar veren işçi kuruluşu veya kanun dışı grev herhangi bir işçi kuruluşunca kararlaştırılmaksızın yapılmışsa,bu greve katılan işçiler tarafından karşılanır hükmü de yeni kanun getirdiği yenlikler arasındadır.

19)_İşçiler,sendikaya üye olmaları veya olmamaları,iş saatleri dışında veya işverenin iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işlemlere tabi tutulamayacak.

İşverenin bu hükümlere aykırı hareket etmesi halinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilebilecek.Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi halinde işçi,iş güvencesi hükümlerine göre dava açma hakkına sahip olacak.İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespiti edilmesi halinde,işçinin başvurusu,işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilebilecektir.

20)_6356 sayılı kanunla getirilen bir önemli değişiklik de bir yıldan fazla işsiz kalan sendika üyesinin sendika üyeliğinin düşürülmesidir.

SONUÇ OLARAK

Yeni yasa,12 Eylül sonrası 1983 yılında yürürlüğe giren 2821 sayılı Sendikalar yasası ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt kanunu tek bir çatı altında toplanarak 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu adı altında 7 Kasım 2012 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.

6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu;savaş,seferberlik gibi durumlarda grev ve lokavtın geçici sürede olsa yasaklanamayacağı,sendika temsilci ve yöneticilerinin güvencelerinin daha açık hükümler ile koruma altına alınması,e-devlet yolu ile sendika üyeliği ve istifasının mümkün hale getirilmesi.işe iade davası açma şartı olmadan sendikal tazminat davası açılabilmesi,sendika üyesi işçilerin mesai saati dışında sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamayacağı hükmünü getirmesi,eski yasada grev sözcülerine uygulanan çadır ve barınak yasağının kaldırılması,bazı işkollarında grev yasağının kaldırılması gibi yenilikleri getirmiş olup,işkolu sendikacılığının devam ettirilip farklı sektörlerden işçilerin aynı sendikaya üye olamamaları,işkolu barajı’nın yeterli olmaması,sendikal tazminat nedeni ile dava açma hakkının sadece 30 dan fazla işçi çalıştırılan işverenin çalışanı olma koşuluna bağlanması ise yeni yasanın tüm çevrelerce eleştirilen eksiklikleri olarak göze çarpmaktadır.